Hành Tím Và Người Mù Ở Làng Vĩnh Châu
March 16th, 2016 7:57 pm | by Tuan Nguyen | Uncategorized
Hậu quả của sự nghèo khổ và ít học thức ở nước CHXHCN/VN
Một người bình thường khi nhìn thấy dăm bảy người mù quờ quạng , lầm lũi trong bóng đêm số phận đã choáng , nói chi cái cảnh trực diện với hàng chục , hàng trăm con người không nhìn thấy ánh sáng ngồi xếp lớp với bao âu lo , thảm sầu hằn rõ trên từng khuôn mặt nhợt nhạt , khắc khổ .
Đa phần họ không phải mù bẩm sinh
Họ đã từng là người bình thường , từng sáng mắt nhưng vì số phận , vì cảnh nghèo , vì sự thiếu hiểu biết mà tự đẩy mình vào bóng đen vĩnh viễn . Gọi VĩnhChâu là « vương quốc bóng tối » , hẳn rằng điều ấy sẽ khiến không ít cư dân địa phương , nhất là các vị lãnh đạo phật lòng .
Nhưng một huyện ( nay là thị xã Vĩnh Châu , tỉnh Sóc Trăng ) mà có hơn 1 000 người bị mù , dân tình gọi « vương quốc » hẳn cũng có cái lý của họ ! Những tâm sự đắng lòng …
Tìm về thủ phủ hành tím Vĩnh Châu , mới biết được rằng nghề trồng hành đã mang đến cho vùng đất này những con số ấn tượng : Vĩnh Châu có hơn 5 000 ha hành , hơn 5 000 hộ trồng hành và khoảng 2 000 hộ chuyên sinh sống nhờ vào việc làm thuê cho các chủ trang trại hành vào vụ .
Mỗi năm Vĩnh Châu cung ứng trên dưới 50 000 tấn hành cho thị trường trong nước và xuất khẩu sang nhiều quốc gia , chủ yếu Indonesia và Nhật . Với những con số ấn tượng ấy , Vĩnh Châu được xem là « thủ phủ » hành tím của không chỉ phạm vi đồng bằng sông Cửu Long mà còn là của cả nước . Vì là « vương quốc hành » nên khi cận tết , khi vào mùa hành , đến Vĩnh Châu sẽ thấy làng làng trồng hành , nhà nhà trồng hành . Không khí tươi vui , tất bật .
Vĩnh Châu là địa phương chiếm kỷ lục cả nước về số lượng người mù Cây hành đã mang đến cuộc sống cơm áo cho người dân Vĩnh Châu , giúp nhiều người làm giàu , mang lại công ăn việc làm cho biết bao người nghèo khó , điều ấy ai cũng rõ . Nhưng bên cạnh niềm vui , cây hành cũng để lại rất nhiều nỗi buồn khi mang đến sóng gió cho nhiều gia đình , tước đi của không ít hộ dân thứ được gọi là hạnh phúc và ánh sáng .
Trong bóng tối dày đặc , như nhiều người mù khác ở ấp Cà Lăng A Biển ( xã VĩnhChâu , nay là phường 2 , thị xã Vĩnh Châu ) , bà Thạch Thị Bé , 54 tuổi , thổ lộ rằng ánh sáng mà bà và nhiều người khác bị cây hành tước đoạt là ánh sáng của cuộc đời , ánh sáng của đôi mắt .
Xuyên suốt Vĩnh Châu , nhói lòng khi bắt gặp rất nhiều người sống trong cảnh mù loà như bà Bé , nhiều người hãy còn rất trẻ , chưa đến 30 tuổi đã trở thành phế nhân .
Cái sự nhói lòng ấy càng trĩu nặng khi chúng tôi theo chân nhóm thiện nguyện Vô Thường đến từ 12345 ghé Tịnh xá Ngọc Châu Như ở xã Vĩnh Châu do ni sư Như Huệ làm trụ trì .
Trong khuôn viên chùa có hàng trăm người mù đang chờ đợi đoàn từ thiện phát tặng quà .
Họ gồm đủ độ tuổi , họ ngồi xếp lớp , quờ quạng với nỗi đau số phận chẳng biết đến bao giờ mới chấm dứt .
Bước vào khuôn viên chốn thiền của vị nữ tu dành cả đời tuyên chiến với bóng tối , luôn nặng lòng với những phận người mù , thấy dưới tán cây bồ đề có cô gái gương mặt rất sáng , đeo kính đen ngồi thẫn thờ , hỏi chuyện mới biết đó là Châu Thị The , 27 tuổi , bị mù từ 5 năm trước . The cho biết cô gắn bó với nghề trồng hành từ năm 15 tuổi và đã nhiều lần cay xốn mắt do tác hại của phấn hành : « Đến năm 20 tuổi thì » em đau nặng , chữa hoài hổng hết , lúc được một Mạnh Thường Quân biết chuyện đưa lên thành Hồ chữa trị thì bác sĩ lắc đầu báo hung tin « sẹo giác mạc , vô phương cứu chữa » – The kể lại sự việc trong đau đớn . Có cảnh sống nào thê thảm hơn cái cảnh một người phải vùi cuộc đời tươi trẻ trong bóng đêm dằng dặc hết năm này sang năm khác , cho đến hết cuộc đời tuổi trẻ , đến lúc nhắm mắt xuôi tay .
Hỏi The ước mơ điều gì nhất , cô gái nhìn đời qua bóng tối , nở nụ cười buồn : « Em chỉ ước mình được nhìn thấy chính mình , thế thôi anh » . Người ta ước mong được nhà cao cửa rộng , được thăng quan tiến chức , riêng The chỉ mong ước nhỏ nhoi như thế . Được nhìn thấy chính mình , với những người sáng mắt , điều ấy hiển nhiên nhưng với The và biết bao chàng trai cô gái khác ở Vĩnh Châu , cái điều đời thường hiển nhiên ấy lại là khái niệm xa xỉ : « Đời em chôn chặt với bóng tối rồi » – The lặng lẽ thở dài .
post11-
Thử nhắm mắt lại , chỉ trong khoảng thời gian chưa đầy một phút một số thành viên nhóm thiện nguyện đã vội đầu hàng . Đằng này The phải vò võ trong bóng đêm , bước trên đường đời trong bóng đêm hàng bao năm nữa , một quãng đường quá dài mà nếu không bản lĩnh , không nghị lực , cô gái đáng thương này khó có thể trụ vững : « Rồi cũng phải thích nghi thôi anh , chứ khóc lóc , than vãn thì có giải quyết được gì , có cứu vãn được gì ! » – lần này The rắn giọng .
Ở Vĩnh Châu , câu chuyện thân phận đời người buồn như The , sầu thảm như The , đau đớn như The … kể sao cho hết . Khẽ thở dài , ni sư Như Huệ tâm tình với một người mù bẩm sinh , có lẽ chuyện sống trong bóng tối không quá nặng nề như những người đang sáng nay chẳng nhìn thấy gì . Nên để có thể thích nghi với bóng tối , những người như The phải mạnh mẽ , phải đấu tranh tâm lý « dữ » lắm ! . « Đời là bể khổ » . Với ai đó , điều này là phi lý , là hoàn toàn sai nhưng với những phận người phải ăn đời ở kiếp với cảnh tăm tối , mù loà , điều ấy chẳng có gì để phải bàn cãi . « Không chỉ là bể khổ mà khổ đến vô cùng , khổ đến không thể khổ hơn . Làm sao không khốn khổ khi lúc khoe , lúc sáng mắt phải chạy ăn từng bữa mà đã muốn hụt hơi . Còn bây giờ , bóng tối phủ dày , chẳng thể làm gì được , đành bất lực với mọi sự » – anh Thạch Bảo , 31 tuổi , đau đớn cho hay .
Hỏi Vĩnh Châu có bao nhiêu người mù , ông Lý Diên , 63 tuổi , công an viên ấp Sài Con , xã Vĩnh Châu , bảo rằng nhiều đếm không xuể . Rồi ông bảo người ta mù do làm hành , do ảnh hưởng của phấn hành , bản thân ông cũng có vấn đề về mắt và vì quá sợ cái cảnh mù nên gia đình ông bỏ nghề trồng hành . Cũng theo tâm sự của ông Lý Diên , từ một số thông tin , ông được biết toàn huyện có trên dưới 1 000 người mù , trong đó có hơn 300 người bị mù vĩnh viễn . « Có gia đình 5 người nhưng chỉ có 3 con mắt , mà trong 3 con mắt đó có con chỉ thấy lờ mờ , chẳng biết mai này có mù hẳn » – ông Diên đắng giọng .
Theo ghi nhận của ni sư Như Huệ , con số mà thầy trực tiếp khảo sát , ghi nhận có đến trên dưới 1 500 người mù và tàn tật ở Vĩnh Châu : « Trong tổng số ấy có khoảng 300 người mù hoàn toàn , 600 trường hợp mờ mắt , bị múc bỏ một mắt và số còn lại là người khuyết tật , tàn tật , bại liệt , bán thân bất toại » – ni sư Như Huệ chùng giọng : « Đây là con số mà thầy ghi nhận được , thực tế có khi hơn » . Những hình ảnh nhói lòng ở « vương quốc » bóng tối Vĩnh Châu .
Bao giờ giông gió đi qua ?
Những bậc cao niên cho biết , câu chuyện « làng mù » Vĩnh Châu được phát hiện vào năm 1995 . Sau khi bão số 5 đi qua , trong quá trình thống kê thiệt hại , người ta mới phát hiện Vĩnh Châu có quá nhiều người nghèo bị mù nhưng vì lâu nay bà con sống trong xóm ấp sâu xa , khi bị bệnh thì cắn răng chịu đựng nên ít ai hay biết . Khi thông tin buồn ấy lan rộng , đã có nhiều cơ quan , ban ngành đoàn thể , các tổ chức xã hội trong và ngoài nước tìm đến Vĩnh Châu sẻ chia . Họ giúp tiền , giúp nhu yếu phẩm , họ đưa những cư dân đã và đang bị các chứng bệnh về mắtđi khám chữa trị . Họ giúp những người bệnh nghèo giành giật lại ánh sáng cũng như nâng cao ý thức tự bảo vệ mắt đối với người làng hành như đeo kính bảo vệ khi ra đồng , đến cơ sở y tế thay vì tự điều trị … để rồi bị viêm loét giác mạc , dẫn đến tình trạng vô phương cứu chữa .
Đề cập đâu là « hung thủ » đích thực gây nên thảm cảnh khiến hàng bao con người lâm cảnh mù loà ở Vĩnh Châu , không ít người khẳng định đó chính là phấn hành . Phấn hành xộc vào mắt , gây các chứng tổn thương về mắt khiến biết bao chàng trai cô gái tràn đầy sức sống trở thành phế nhân . Và biết bao đứa trẻ đang tuổi ăn tuổi lớn bỗng dưng chịu cảnh đắng cay , phía trước là bầu trời tăm tối . « Sau khi thu hoạch , để giữ hành được lâu mà không bị thối thì mình phải vô phấn , nghĩa là pha một số hoá chất với bột đất để ướp củ hành .
Tuỳ thời gian để lâu hay mau mà lượng hoá chất trộn làm phấn hành được sử dụng nhiều hay ít , càng nhiều thì càng độc hại . Quá trình tiếp xúc với những chất pha trộn này khiến mắt tôi bị tổn thương , lúc đầu mờ dần và sau thì mù hẳn » – đấy là tâm sự của anh Thạch Bé , 32 tuổi , trụ cột của gia đình vợ đau yếu và 3 đứa con còn nhỏ . Bé kể căn nguyên dẫn đến việc đôi mắt của anh bị sẹo giác mạc vô phương cứu chữa với nỗi buồn vô hạn .
Ni sư Như Huệ năm nay ngoài 60 tuổi . Sinh ra và lớn lên trên vùng đất Vĩnh Châu nên hơn ai hết bà hiểu rất rõ cội nguồn dẫn đến vấn nạn mù ở địa phương mình . Ni sư khẳng định nếu đổ lỗi mọi sự do phấn hành là không chuẩn xác : « Mùa thu hoạch hành là thời điểm mà Vĩnh Châu có nhiều người bị các chứng bệnh về mắtnhất . Sẽ chẳng có quá nhiều người bị mù loà nếu như khi bị phấn hành , hoá chất xộc vào mắt được chữa trị kịp thời , đúng cách » – ni sư , bộc bạch : « Do ít kiến thức , ý thức kém mà bà con làm khổ cho chính mình và người thân . Mắt ngứa ,mắt đau , vậy là họ tự chữa . Họ tìm hái một số loại cây lá theo mách bảo truyền miệng , giã nát rồi dùng chiếc khăn mà mình hay quấn đầu , lau mồ hôi vắt lênmắt , để lá cây thuốc dập nhỏ lên trên .
Đang bị tổn thương , nay bị đắp thuốc với chiếc khăn mất vệ sinh nên mắt chóng lành đâu không thấy , chỉ thấy biến chứng càng thêm nguy kịch và hậu quả dẫn đến cảnh mù » . Nói chuyện người dân tiếp xúc với độc chất mà cứ như giỡn chơi , ni sư .
Như Huệ có cả « kho » : Phấn hành độc hại là vậy nhưng người trồng hành ở VĩnhChâu thờ ơ , xem nhẹ tính chất nguy hiểm của nó . Khi vào phấn hành , họ chẳng dùng bất kỳ biện pháp phòng tránh nào . Hành được vào phấn rồi , vậy là người ta chất đầy trong nhà , cùng ăn cùng ở với hoá chất độc hại . « Những lần đi khảo sát , thấy có nhiều bà mẹ khi đi làm công cho người ta mang theo con trẻ để dễ bề trông coi . Điều này khiến không chỉ mẹmà cả bé cũng tiếp xúc với phấn hành .
Đây cũng là lý do khiến nhiều trẻ em chưa kịp lớn đã bị mù » – ni sư Như Huệ , trăn trở :
– « Trong quá trình tiếp xúc với phấn hành , trong không gian bụi phấn mịt mù , nhiều người thản nhiên dùng tay dính đầy phấn dụi mắt , quệt trán lau mồ hôi … , chẳng bận tâm rằng điều này khiến đôi mắt của mình dễ bị dính hoá chất » . Chỉ còn vài tháng nữa tết sẽ về với mọi nhà . Năm hết tết đến là Vĩnh Châu vào mùa hành . Mùa hành qua đi , số người mắc các bệnh về mắt và bị mù ở Vĩnh Châu sẽ lại gia tăng . Cứ nghĩ cái cảnh cả ngàn con người đang sống trong cảnh tăm tối , chợt thấy nao lòng . Lẽ nào người dân Vĩnh Châu cứ phải sống mãi , cứ phải ăn đời ở kiếp với cái cảnh trời kêu ai nấy dạ ? Đành rằng ý thức giữ gìn , phòng bệnh của bà con còn nhiều hạn chế nhưng nói như thế không có nghĩa là chấp nhận cảnh bó tay . « Chuyện nhiều người tìm đến Vĩnh Châu san sẻ yêu thương , tặng quà , đưa người dân đi chữa bệnh suy cho cùng đó chỉ là cách giúp đỡ mang tính chất « chữa lửa » . Cần nhất là các cơ quan chức năng , ban ngành hỗ trợ bà con cách thức thay thế các loại hoá chất an toàn hơn trong việc bảo quản hành . Được như thế mới mong chuyện bóng tối không còn là nỗi ám ảnh với người làng
– « Trong quá trình tiếp xúc với phấn hành , trong không gian bụi phấn mịt mù , nhiều người thản nhiên dùng tay dính đầy phấn dụi mắt , quệt trán lau mồ hôi … , chẳng bận tâm rằng điều này khiến đôi mắt của mình dễ bị dính hoá chất » . Chỉ còn vài tháng nữa tết sẽ về với mọi nhà . Năm hết tết đến là Vĩnh Châu vào mùa hành . Mùa hành qua đi , số người mắc các bệnh về mắt và bị mù ở Vĩnh Châu sẽ lại gia tăng . Cứ nghĩ cái cảnh cả ngàn con người đang sống trong cảnh tăm tối , chợt thấy nao lòng . Lẽ nào người dân Vĩnh Châu cứ phải sống mãi , cứ phải ăn đời ở kiếp với cái cảnh trời kêu ai nấy dạ ? Đành rằng ý thức giữ gìn , phòng bệnh của bà con còn nhiều hạn chế nhưng nói như thế không có nghĩa là chấp nhận cảnh bó tay . « Chuyện nhiều người tìm đến Vĩnh Châu san sẻ yêu thương , tặng quà , đưa người dân đi chữa bệnh suy cho cùng đó chỉ là cách giúp đỡ mang tính chất « chữa lửa » . Cần nhất là các cơ quan chức năng , ban ngành hỗ trợ bà con cách thức thay thế các loại hoá chất an toàn hơn trong việc bảo quản hành . Được như thế mới mong chuyện bóng tối không còn là nỗi ám ảnh với người làng
Rời Vĩnh Châu , mà chúng tôi nhớ mãi ước mong đến trĩu nặng ấy của ni sư Như Huệ . Lòng thầm hỏi đến bao giờ , mong ước của ni sư Như Huệ sẽ thành hiện thực để giông gió của « làn sóng mù » thôi không còn là nỗi ám ảnh với người dân ở nơi được mệnh danh « vương quốc bóng tối » .
TTCNpost11-